Larp trukendoos – Stereotypen

I, robot

Afgelopen keer heb ik me bijzonder goed vermaakt op Sevcol, waar ik mede dankzij dit LARP Platform ben gaan spelen. Dat het zo leuk was, kwam onder meer omdat mijn character concept erg goed uitpakte. Het kostte me weinig moeite om in character te komen, er ontstonden -als vanzelf- allerlei interessante interacties en het was leuk om de wereld te ervaren vanuit een hele nieuwe invalshoek. Ik speelde Ten-Jin de robot. “Ik-ben-geen-robot.”, okee, okee, Ten-Jin de beperkte AI in een robot lichaam.

Omdat ik niet heel veel voorbereiding in het personage had gestopt, ben ik maar gewoon alle stereotypen van robotgedrag gaan uitspelen. Hele stijve bewegingen, lopen in strakke rechte lijnen en natuurlijk spreken als een robot: zo-monotoon-mogelijk-met-af en-toe-een-rare-pauze. Dat laatste ontstond vanzelf toen ik probeerde IC namen te herinneren. Nadelen hebben voordelen.

Door de jaren heen heb ik behoorlijk wat rollen gespeeld, maar een beperkt aantal springt eruit omdat deze wel erg makkelijk waren om in te komen, en breed gewaardeerd werden door mijn medespelers, zelfs degenen waarmee ik weinig direct spel had. Ik heb het over de karikaturen en stereotypen.

Voorbeelden

Een paar van de meest extreme karikaturen die ik gespeeld heb, zijn:

• Paulus & Jonas, de marionet & poppenspeler
• Spiegel Schorpioen, de kwaadaardige manipulatieve magiër
• Drog, de hunchback henchman
• Hendrik Morten, de ultieme introverte techneut
• Ten-Jin, de robot

Paulus, ofwel: er is een lift naar succes

Mijn eerste ervaring met een stereotype personage is voor mij het meest interessant. Mijn personage Jonas had een marionet genaamd Paulus. Iedereen die Jonas aansprak, kreeg antwoord van Paulus. Paulus praatte met een hoog piepstemmetje en was een vervelend mannetje die Jonas constant belachelijk maakte. Ik speelde dus het stereotype van een (kinder)pop met diens simpele blik op de wereld. Sterke primaire emoties en weinig consequenties.

En dit werkte echt zo onvoorstelbaar goed, dat ik me er nog steeds over verbaas.

Qua context: dit was vrij aan het begin van mijn larp-periode en ik had totaal geen ervaring met marionetten. Dus het lag niet aan mijn goede spel of mijn vingervlugheid of mijn stand-up comedy vaardigheden (die ik helaas nog steeds niet heb). Het was gewoon het plaatje dat zo makkelijk maakte om mee te spelen. Larpen was ineens 500% makkelijker en leuker. Alle interacties waren interessanter en dat allemaal zonder echte moeite van mijn kant. Dat is waarom ik het spelen van een stereotype eigenlijk een truuk vind. Veel te veel effect voor de hoeveelheid moeite die je er in stopt.

Het event was de Dans der Dageraad, en het hielp dat het een kindvriendelijk event was. Dus het stereotype sloot erg goed aan bij de deelnemers. Maar volgens mij zijn er inherente voordelen aan het spelen van een stereotype of karikatuur.

Oppervlakkig

Op het meest oppervlakkige niveau zijn stereotypen herkenbaar en vaak komisch, wat al leuk kan zijn voor de mensen die je alleen maar van een afstandje zien spelen. Bijdragen aan de setting met je personage is vergelijkbaar aan bijdragen met een goed kostuum.

Maar voor mij is het belangrijker dat een stereotype voorspelbaar is. Je bent minder tijd kwijt om te snappen wat voor type een stereotypisch personage is, en hoe je daarmee het best kunt omgaan. Een van de uitdagingen van roleplay is om interactie te hebben vanuit je rol, en niet vanuit jezelf. Als je een  stereotype speelt dan helpt het dat je zelf duidelijke voorbeelden hebt om na te spelen. Maar vanaf de andere kant helpt het ook: je weet meestal meteen wat de status verhouding is en wat de sterke en zwakke kanten zijn van het stereotype. Het is dan ook belangrijk dat stereotypen hun eigen kwetsbaarheden omarmen, en misbruik ervan stimuleren. Een stereotype een heel sterk hulpmiddel om eens wat extremer in je rol te kruipen en de consequenties ervan te ondergaan. Een veilige larp-omgeving is -wat mij betreft- de ideale speeltuin om schaamteloos te kijken wat er gebeurt als je ‘domme dingen’ doet. Een stereotype helpt hierbij.

Dit geeft meteen een beperking aan. Als het niet veilig voelt, of als je het niet leuk vind om kwetsbaarheid te spelen of ‘te verliezen’ dan zou ik geen stereotype gaan spelen. (En nee, een Mary Sue is geen stereotype in deze context.)

Diepgang

Misschien lijkt het nu alsof een stereotype-speler een oppervlakkige side-kick speelt. Meer een tijdelijke NPC dan een volwaardig personage. En als je strak alleen maar 100% je stereotype uitspeelt, dan kan dat misschien wel zo voelen, zeker vanaf een afstandje. Maar mijn eigen ervaring is dat een stereotype juist een fantastische basis kan zijn om diepgaand spel op te bouwen.

Om dit toe te lichten, leen ik even wat termen uit het Minds Eye Theatre: nature en demeanor. Heel kort door de bocht: nature is hoe je diep van binnen bent en wat je echt belangrijk vindt. Demeanor is hoe je je gedraagt. Het stereotype dat je speelt, is je demeanor. Je nature kan daarvan verschillen en dit maakt het interessant. De wrijving die dit oplevert, zorgt dat er nog iets te ontdekken valt, zowel voor je medespelers als voor jezelf. Natuurlijk kan een te grote tegenstrijdigheid tussen nature en demeanor het stereotype verzwakken. De ultra bange held lijkt me niet zo werkbaar.

Maar voor mij heeft goed gewerkt:

• Spiegel Schorpioen was buiten manipulatief ook eerlijk en open. Dus je wist dat je met vuur speelde als je hem dingen over jezelf vertelde.
• Drog was naast dienstbaar ook ambitieus.
• Hendrik Morten was naast introvert ook blij en speels.

Mijn ervaring is dat je stereotype door de tijd heen minder sterk wordt naarmate je personage meer meemaakt. Nieuwe dingen worden belangrijker doordat je nieuwe doelen gaat nastreven. Ik hou daarvan: karakterontwikkeling for the win! En hoewel misschien minder heftig wordt, je stereotype blijft je rol versterken.

Nadelen

Natuurlijk zitten er ook nadelen aan het spelen van een stereotype. Het meest vervelende is als het stereotype niet lekker in de setting past. Dan wordt het een storende noot die pijnlijk wordt om naar te luisteren. Het naïeve en oliedomme personage in een survival-setting is gewoon een gevaar voor de anderen, en die staan dan voor de lastige beslissing of jouw personage het wel waard is om te redden.

Daarnaast zijn sommige stereotypen ook gewoon niet leuk. Het spelen van de coole rebel die het altijd oneens is met de autoriteiten ongeacht wat die doen, is een snelle manier om gehaat te worden. Doe het niet!

We doen deze hobby om samen lol te beleven en je personage keuze is hier een deel van. Mocht je stereotype niet goed werken, dan kun je dit altijd bijsturen. Je breekt dan wel wat wat meer immersie mee dan als je een non-stereotype personage bijstuurt, maar dat zij dan zo. Ik zou er vooraf wel alvast rekening mee houden dat dit kan gebeuren.

Als laatste kunnen stereotypen oppervlakkigheid en funplay bevorderen. Als iedereen 1-dimensionale persiflages gaat spelen, wordt het een puinzooi zonder diepgang. Daar zijn larps op gebaseerd zoals de Onrealistische Tempel, maar dat is niet iedereens kopje thee. Meestal is het aantal extreme stereotypen echter erg beperkt en verstoort het de balans niet. En een stereotype met interne wrijving kan juist toegankelijkere diepgang hebben dan een personage met een moeilijke jeugd waar het personage het liever niet over heeft.

Advies

Alle theorie maakt het allemaal wel een beetje zwaarder dan waarom ik deze blogpost ben gaan schrijven. Het spelen van een stereotype is namelijk gewoon hartstikke leuk! Als je eenmaal een stereotype hebt gevonden dat werkt, dan is het ook heel veel makkelijker dan het spelen van een normaal personage en het wordt meestal ook meer gewaardeerd.

Daarnaast leer je er een boel van, en dat maakt je volgende (minder stereotype) rollen weer sterker.

Mijn advies aan larpers is dan ook om eens een sterk stereotype te proberen. Als je nieuw bent in de hobby zou ik het simpeler houden en iets doen dat voor jou makkelijk is. En als je al wat ervarener bent, zou ik een extra laag toevoegen door je nature te laten verschillen van je demeanor.

En mocht je inspiratie nodig hebben: tvtropes.org